GÜNLÜK İYOT İHTİYACIMIZ VE DOĞAL İYOT KAYNAKLARI

  Bilindiği üzere denizler en faydalı doğal iyot kaynaklarıdır. Kristal Kaya Tuzları da 250 milyon yıl önce eski denizlerin buharlaşması ile dibe çökerek oluşmuş doğal minerallerdir. Tuzcu Baba Çankırı Kaya Tuzu İşletmemizde ürettiğimiz tüm Kristal Kaya Tuzu ürünlerimizde doğal iyot bulunmaktadır. Fabrikasyon yöntemlerle sonradan ilave edilmemiştir. Bu sebeple ürünlerimizin üzerinde "iyotsuzdur" değil de, "iyot ilave edilmemiştir" yazmaktadır.

   İyot, insan ve hayvanların normal büyüme ve gelişmesi için gerekli olan önemli bir besin maddesidir. İnsan vücudunda çok az miktarda bulunmakta olup, yediğimiz besinler ve su ile alınır. Vücudumuzdaki iyotun büyük bir kısmı tiroit bezinde bulunur ve tiroit hormonlarının yapımında kullanılır. Bu hormonlar vücudun normal büyümesi ve zihinsel gelişmesi ile birlikte vücut ısısının ve enerjisinin oluşması gibi olayların devamını sağlar. Tabiatta, toprakta ve suda bulunan iyot besinlerimize geçer. Dağlık ve erozyona uğramış bölge toprakları iyot bakımından fakirdir. Ülkemizin çoğu bölge toprakları bu sebeple iyot yönünden fakirdir.

   

    Ülkemizde bizce yanlış bir devlet politikası olarak bir kanun çıkartılarak rafine tuzlara iyot ilavesi ile bu eksiklik giderilmeye çalışılmıştır. Bu rafine tuzlara faydalı diye iyot ilave edilmektedir ancak , faydalı iyot tüketeceğiz diye zararlı kimyasalları da tüketmek zorunda bırakılıyoruz. piyasada satılan ve üzerinde iyotlu yazan tuzlar, rafine edildikten sonra içerilerine, akışkanlık kazansın, nemlenmesin ve topaklanmasın diye alüminyum silikat v.s. gibi birçok vücuda yabancı kimyasal madde katılmaktadır. Bu kimyasallar ile birlikte alınan tuzu vücut yabancı olarak algılamakta bir kısmını kullanıp diğer kısmını biriktirmekte ve bunun sonucunda birçok ciddi hastalığa yol açılmaktadır. Düşünün ülkemizde eklem ağrısı ve ödem şikayeti olmayan çocuk ve genç kalmadı. Birde açıkta duran ve ışık gören iyotlu tuzlardaki iyot uçup gitmekte ve iyotlu tuz diye sadece zararlı madde tüketmiş olmaktayız. Bu konudaki detayları rafine tuzun zararları adlı makalemizde okuyabilirsiniz. 

 Aslında vücut iyot ihtiyacını doğal yollar ile de karşılayabilir. Özellikle hamile ve çocukların sağlığını tehdit eden iyot yetersizliğinin iyotlu tuzla giderileceği kanısı yanlıştır. Zira guatr ve hipotiroidi gibi bazı rahatsızlıklarda hormon takviyesi şarttır. Aşağıda bir insanın günlük iyot ihtiyacı ve bu ihtiyacını karşılayabileceği besinler örneklenmiştir.

   

    Beslenme uzmanları, yetişkinlerin günlük iyot ihtiyacını 150 mikrogram olarak belirlerken, hamile ve emziren kadınların 250 mikrograma kadar iyot tüketmeleri gerektiğini söylemektedirler. 

 

Besinlerdeki iyot miktarı

Besin  Adı                     Miktar     İyot miktarı

inek sütü                         200 ml        50-80 µg

organik inek sütü             200 ml        30-65 µg

yoğurt                             150 mg       50-100 µg

yumurta                          1 adet         20 µg

peynir                             40 gr           15 µg

beyaz balık                      100 gr         115 µg

yağlı balık                        100 gr         50 µg

kabuklu deniz ürünleri       100 gr         90 µg

et                                    100 gr         10 µg

tavuk                               100 gr         10 µg

fındık                               25 gr           5 µg

ekmek                             1 dilim         5 µg

sebze ve meyve                80 gr          3 µg

 

İyot İçeren Besinler

-Deniz Ürünleri: Balıklar (özellikle tuzlu su balıkları) iyot bakımından oldukça zengindir ve iyot kaynağı olarak tüketilebilir. Yüksek oranda iyotlu balıklar arasında ilk sıralarda ton balığı, mezgit, soğuk su ve derin deniz balıkları gelmektedir. Karides ve diğer kabuklu deniz canlıları da iyot eksikliğini önlemek için kullanılabilir.200 gram balık günlük iyot ihtiyacımızın en az yarısını karşılamaktadır.

-Sebzeler: Ispanak, soya fasulyesi, şalgam, pazı, kabak, kuru fasulye ve sarımsak gibi sebzelerin iyot oranı yüksektir. Bu sebzeleri aynı zamanda vitamin kaynağı ve antioksidan olarak tüketebilirsiniz.

-Meyveler: genellikle iyi bir iyot kaynağı değildir ve sadece bir kaç meyve iyot içerir. Bu meyveler arasında yer alan çilek düşük kalorili olması ve içeriğindeki mineraller ile sağlıklı bir beslenme programına eklenebilir. 6-7 adet çilek günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %8 ini sağlar.

Yoğurt, Süt ve Peynir: Süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengindir. Bir kase yoğurt günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %60 ını, 1 bardak süt %40 ını, 1 yumurta %20 sini karşılar.

   

    Ayrıca beslenme ve yemek pişirme alışkanlıklarımızda dikkat etmemiz gereken önemli birkaç husus daha vardır.Yukarıda bahsettiğimiz gıdaları tüketirken , Bazı gıdaları da vücudumuzdaki iyotu yok ettiği için fazla tüketmemeliyiz. Şöyle ki;

 

- Vücudumuzdaki iyot miktarı yeterli olsa bile, emilimini azaltan guatrojenik besinlerin (tiroit hormonlarının çalışmasını azaltan yiyecekler) aşırı tüketimi durumunda kişide iyot eksikliği görülebiliyor. Karalahana, turp, şalgam ve Brüksel lahanasının  vücudumuzdaki iyotu azalttığı için fazla tüketilmemesi gerekiyor. Bu hususta Doğu Karadeniz Bölgesi bizlere en güzel örnek. Nitekim yörede iyot tutulumunu önleyen karalahana  tüketiminin yaygınlığı ve bölgenin aşırı yağış alması yüzünden topraktaki iyot oranının azalması sebebiyle guatr rahatsızlığı oldukça fazla. 

 

- Pişirme ile besinlerin bileşimlerindeki iyot miktarı azalmaktadır. İyot uçucu bir element olduğundan besinleri taze ve çok açıkta bırakmadan tüketmeliyiz. Pişirme ile iyot ve besinlerdeki mineral kaybını önlemek için aşırı kaynatma , kızartma ve ızgara da tutma sürelerini minimum seviyelerde tutun. Yemeğinizin doğal Çankırı kaya tuzunu pişirme tamamlandıktan sonra atın.

 

Bilal ÖZKAN